UĞUR ÖZEN – KUZEY HABER AJANSI
Kırgız sanatçı Atırkül Cumaşeva, keçeden yaptığı kuklalarla adından söz ettiren bir usta. Kızları Asel ve Meerim ile birlikte, atölye haline getirdiği evinin bir odasında keçeleri turistik eşya ve oyuncaklara dönüştürüyor. Resim eğitimi alan Cumaşeva, Kırgız göçebe yaşamı ve geleneklerini yapıtlarıyla günümüze taşıyor.
Atırkül Cumaşeva keçe çalışmaları hakkında şu şekilde konuştu: "Ben sanat okulu resim bölümünden mezun oldum. Daha çocukken resim çizmeye ilgim, yeteneğim vardı. Anne ve babam hayat boyunca çoban olarak çalıştılar. Dağlar arasında büyüdük ailece. Bu nedenle, yapıtlarımda canlandırıdığım herşeyi yaşadım. Sıcakta da soğukta da bozüyde büyüdüm. Suyu uzaktaki nehirden eşek üzerinde getirip içiyorduk. Bunların hepsini kendim yaşadığım için bu işi başlattım."
Kimi bir kervan, kimi ev içi yaşamdan bir kesit, kimi de yayladaki yaşamı betimleyen bu kompozisyonlar, minyatür oyuncak olmaktan çok, kültürel bir anlatı içeriyor. Cumaşeva Kırgız kültürüyle alakalı olarak da şu ifadeleri kullandı:
"Kırgızlarda, geleneksel olarak, kapıya yaklaşır yaklaşmaz yemek pişirilen kazanları görürüz. kırgızlarda, kadın olan evde, kazanda her zaman yemek olması şarttır. Bu nedenle, benim eserlerimde de ilk önce kazan yerleşir, tabi sonra yanında yemek yapan bir kadın, yani anne durur. O ekmek yapar, boorsok yapar, diğer yemekleri hazırlar. Çocuk büyütür, ev temizler ve saire. Yani anneler ne işleri yapıyorsa kuklalar da onu yapar."
YAPTIKLARI ETNİK ÖGELER TAŞIYOR
Kırgız kültürüne ait etnik öğeler taşıyan bu ürünler çocuklar tarafından da çok beğeniliyor. 12 yıldan beri çocuklar için keçeden çeşitli ürünler yaptığını söyleyen Cumaşeva, sözlerine şu ifadelerle devam etti:
"El sanatı ürünleri yapmaya başlayalı çok yıl geçti; ama çocuklar için keçe kuklalar yapalı tam 12 yıl oldu. 12 yıldır, çalışarak, gördüğünüz gibi bu sonuca geldim. Bu oyuncaklar Kırgızlar’ın kültürünü tanıtıyor. İlk başta herşey başka idi. Yani ilk başta onlar sadece keçe kuklalardı. Şimdilerde ise hareketli kuklalara dönüştü. Yani çocukların, ellerine alıp çeşitli biçimlere sokarak oynamasını sağlamaya çalışıyoruz."
Cumaşeva, ürünleriyle Kazakistan gibi komşu ülklerde gerçekleşen sergi ve fuarlara da katılıyor. Kendisi, kuklaların ana hatlarını hazırladıktan sonra, küçük kızı Meerim, gövdeyi biçimlendiriyor. Büyük kızı Asel ise daha çok kuklaların kıyafetlerinden sorumlu. Cumaşeva’nın küçük kızı Meerim keçe ürünlerin yapılması aşamasındaki rolünü şu sözlerle anlattı:
"Çanta veya diğer çeşitli eşyaları keçeden hazırlıyorum. Benim için keçenin yapım tekniği daha önemli aslında. Keçenin kendisini yapmayı herkes çok ağır bir sanat türü sanıyor; ama bana kalırsa, bu en ilginci. Saatlerce, günlerce bu işe kapanarak yapabilirim. Kuklaların bedenlerini yapmayı da severim; ama bu işe artık alıştım. Keçe yapımında kendi istediğimi hissederek yapıyorum. Meslektaşlarım olan annem ve ablamın desteğiyle daha çok şey öğreneceğim diye düşünüyorum."
Özel kutulara konulan oyuncaklar arasında beşikteki bebek çocuklar tarafından alıcı bulurken, bozüy şeklinde yapılan evlerin içinde yer alan geleneksel Kırgız ev eşyaları da gerçeklerinin mini bir kopyası olarak dikkat çekiyor.
