MUSTAFA DEVECİ - KUZEY HABER AJANSI
El dokuması Türkmen halıları dünya üzerinde haklı bir üne sahip. Dünyanın en iyi el dokuma halıları arasında gösterilen Türkmen halılarının her biri birer sanat eserini andırıyor. Halılar, tamamlanmadan önce birçok aşamadan geçiyor.
İplerin boyanmasında samandan, kuru soğana, nar kabuğundan, gül tohumuna kadar birçok doğal ürün renklendirici olarak kullanılıyor. Karışımlar sıcak su dolu kazanlara ekleniyor. Doğal ürünlerin suya renk vermesinin ardından koyun yününden yapılan iplerın rengini alması için saatlerce bu kazanların içerisinde karıştırılması gerekiyor.
Verilmek istenen renge göre bu ipler 4 ila 20 saat arasında bu kazanlarda bekletiliyor. Pakistan'ın Atak şehrinde halı fabrikası sahibi Hak Murat renklendirme için hiçbir kımyasal madde kullanmadıklarını söylerken sözlerine şu şekilde devam etti:
"Türkmen halılarının önemli özelliği, renklendirme için kesinlikle kimyasal madde kullanmıyoruz. Bizim halılarımız ne kadar eskirse o kadar değerlenir. Çünkü halılarımızın rengi asla solmaz ya da kaybolmaz. Bu yüzden de dünyanın en iyi el dokuması halılarından biri Türkmen halılarıdır.”
Rengini kazanan ipler kurutulduktan sonra halıda kullanılacak desen ve renkler belirleniyor ve halı dokumacılarına teslim ediliyor. Dokunma süresiyse halının ebadına göre değişiyor. Bir halının dokunması aylarca sürebiliyor.
Sabır ve ustalık gerektiren bu mesleği yapmak ise öyle kolay değil. Her nakışın ilmek ilmek dokunması gerekiyor. En ufak bir dikkatsizlik nakışta istenmeyen sonuçlara yol açabiliyor.
PAKİSTAN’DAKİ TÜRKMENLER HALICILIK YAPIYOR
Ancak Pakistan’ın Atak şehrinde yaşayan Türkmenler artık bu işi neredeyse göze kapalı yapıyor. Ülkelerinden göç etmek zorunda kalan Pakistan’daki Türkmenler’in büyük bir bölümü halıcılık işiyle uğraşıyor.
Halının dokunması demek işin bittiği anlamına gelmiyor. Dokması tamamlanan halının ilk önce fazla kalan ipleri yakılıyor. Bu işlemin ardından ise halı yıkamaya alınıyor. Bazen bir halının yıkanmasıyı 4 saate kadar zaman alabılıyor.
Yıkanan halı kurutulduktan sonra atölyede makınalar yardımıyla yüzündeki iplerin uçları kesiliyor. Bu kesilme işleminin ardından halının asıl rengi ve motifleri ortaya çıkıyor. Bu kesme işleminin ardından halının asıl rengi ve motifleri ortaya çıkıyor.
Bütün bu işlemlerin ardından Türkmen halıları pazarda alıcısı ile buluşmaya hazır hale geliyor. Böylesine meşakkatli bir sürecin ürünü olan el dokuması Türkmen halılarının metrekare fiyatı ise 300 – 400 arasında değişiyor.
