TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı 2016 yılını, otuz ikinci Osmanlı padişahı Abdülmecid Han’ın hat sanatı eserlerinden oluşan takvimle karşılıyor.
Abdülmecid Han bir ayağı mazide, kadim medeniyet çizgisinde sabit kalan yenilikçi bir Osmanlı Sultanı. 32’inci Osmanlı Sultanı Abdülmecid Han, 38 yıllık ömrüne pek çok hizmet sığdırmış. Sultan, Osmanlı’nın son ihtişam asrında gök kubbeye hoş bir avaz ile birlikte kendinden sonraya, günümüzün insanına, hemen hepsi bir diğerinden âlâ keyfiyetleri haiz pek çok mimari eserler bırakmış. Boğazda iki asırdır naif bir inci gibi duran Ortaköy Camii (Büyük Mecidiye Camii) şüphesiz söz konusu mimari eserlerin en önemlilerinden biri. Hırka-i Şerif Camii’ni, Dolmabahçe Valide Sultan Camii’ni, Teşvikiye Camii’ni, Yıldız Mecidiye Camii’ni ve Dolmabahçe Sarayı’nı da son cümleye dâhil etmemiz vakıa mutabık olacaktır.
Mekke ve Medine haremlerinin hadimleri olan Osmanlı Sultanlarının, Peygamber Efendimize duydukları saygı, en somut ifadelerini Mescid-i Haram ve Mescid-i Nebevi’de bulmuştur. Bu cümleden olarak Abdülmecid Han, Mescid-i Nebevi’nin restorasyonunu; Ravza-i Mutahhara’nın tezyinatını yaptırmış, Beytullah’taki Osmanlı revaklarına son halini vermiştir.
1839 yılında tahta çıkan Abdülmecid Han arz ettiğimiz üzere 38 yıllık amel defterine pek çok hizmet sığdırarak 1861 yılında vefat etmiştir.
Osmanlı Saray geleneklerine uygun bir keyfiyette tahsil gören Abdülmecid Han geleneksel sanatlarımızla da ilgilenmiş, hat sanatında maharet kesbederek dönemin iki meşhur hat üstadından icazetname almıştır.
Sultan, Osmanlı hat sanatının deha şahsiyetlerinden Mahmud Celaleddin’in önemli talebelerinden Mehmed Tahir Efendi’den sülüs ve nesih yazı nevilerini meşk ederek Miladi takvimin yaprakları 1843 yılını gösterirken icazet almaya hak kazanmış, lakin tahtta olduğu için resmi icazet merasimi düzenlenememiştir. Yine 1838 yılında dönemin ünlü hattatlarından Kazasker Mustafa İzzet Efendi’den ders alarak aynı yıl içerisinde sülüs ve nesih yazı nevilerinden ikinci kez icazetname almıştır.
32’inci Osmanlı Padişahı, hat hocası Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin bir sanat ve estetik harikası olan nesih Kur’an-ı Kerimini alarak babası I. Mahmud’un türbesine hediye etmiştir.
Mushaf-ı Şerif’in krem rengi kâğıda üstübeç ve siyah renkli mürekkep ile nesih hattıyla 9 satır halinde yazılmış olup kahverengi miklepli cildi dönemine aittir. Mushaf’ın sure başları, hizip güllerinde ve duraklarında birbirinden güzel tezhip örnekleri mevcuttur. Şu anda Türk İslam Eserleri Müzesi’nin envanterine kayıtlı bulunan Mushaf tıpkıbasım yapılarak karilerin ellerinde olacağı güne hasretlik çekiyor! Kimbilir? Belki, Mushaf-ı Şerif’in tıbkı basım hizmeti de TBMM’ye yahut Milli Saraylar Daire Başkanlığı’na nasip olur!
TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı Abdülmecid Han’a vefa göstererek 12 adet hat sanatı eserine 2016 yılı takviminde yer vermiş. Ocak ayında vakıa mutabık olarak Besmele ile başlanmış. Nisan ayında Kutlu Doğum’dan mülhem Sultan’ın Sülüs-nesih hilyesi kullanılmış. Sultan Abdülmecid Türbesi İstanbul Türbeler Müzesi envanterinde 33 no ile mukayyet bulunan eserde küçük kısmî tahribatlar göze çarpıyor. Ecdadımızın göz nurunun bulunduğu hilye-i şerife hak ettiği özeni maalesef gösterememişiz. Mayıs ayında Celi Sülüs “İnna fetahna leke fethan mübina” ayeti celilesiyle İstanbul’un fethine atıfta bulunulmuş.
İki haftalık hilal misali göz alıcı takviminde Sultan Abdülmecid’in özellikle celi sülüs yazılarında imza olarak “Ketebehu Abdülmecid bin Mahmud Han” imzasının istif şeklinde kullandığı göze çarpıyor.
Sultan’ın ketebesi için de bir paragraf açalım. Üst üste üç keşidenin yer aldığı ketebede Abdülmecid Han pederleri Mahmud Han’ın ismini tüm keşidelerin üzerine yerleştirmiş.
Topkapı Sarayı Müzesi, Türk İslam Eserleri Müzesi, Hırka-ı Şerif, Ortaköy (Büyük Mecidiye), Yakacık ve Teşvikiye Camileri, Sultan Abdülmecid Han’ın hat sanatı eserlerinin bulunduğu mekânlar. Bunların dışında özel koleksiyonlarda da pek çok hat eseri bulunuyor. Ortaköy Camii’nin kubbe ve duvarlarında yer alan ciharyâr-ı güzin yazılarını; Yakacık Camii’nin ciharyâr-ı güzin hatları ile Lafza-i Celal’ini, İsm-i Nebi’sini ve Haseneyn’ini, hünkârın kamış kaleminden neşet eden levhalar arasına dâhil etmek vakıa mutabık olacaktır.
Abdülmecid Han vasiyeti gereği çok sevdiği Yavuz Sultan Selim Han’ın yanına; Fatih’e kendi adıyla anılan türbeye defnedilmiştir. Sultan’a, yazdığı hurufat adedince rahmet niyaz ederken, ofislerimize mana ve hikmet atıfları yapacak numune takvim için TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı’nı kutluyorum. Gerçekten hamle çapında bir hizmete imza atmışlar.
